1.2 Legitimatie
Het onderwerp van dit onderzoek is 'de creatieve mindset van professionlas i.c. kenniswerkers, verklaard vanuit het pragmatisme. Het belang van onderzoek naar juist dit onderwerp luidt grofweg:
- Creatief denken als vorm van gedrag is niet alleen bepalend voor het gedrag van de individuele mens, maar in gezien het belang van innovatie ook voor de mensheid;
- Ondanks veel onderzoek is nog steeds onduidelijk waarom creatief denken als fenomeen bestaat en, in het verlengde daarvan, hoe het werkt;
- Er is geen verklaring voor een van de meest invloedrijke aspecten van het menselijk bestaan;
- Aangezien creativiteit en epistemologie nauw gelieerd zijn aan een bepaald mensbeeld en daarmee aan de fundamenten van ons maatschappelijke leven, zou een nieuwe zienswijze op creatief denken wel eens verstrekkende gevolgen kunnen hebben op tal van levensgebieden.
Deze legitimatie kan worden genuanceerd met behulp van een keten, of eigenlijk cascade van wisselwerkingen tussen (sub)systemen. Gevoed door anti-entropische energie, die uniek en kenmerkend is voor levende wezens, kunnen deze wisselwerking vergaande effecten hebben in de vorm van nieuwe emergente hiërarchische ordeningen en modulariteit in netwerken. Een van de meest indrukwekkende voorbeelden daarvan is de ontwikkeling van het brein, zoals verondersteld door Mengistu et.al (2016) en weergegeven in figuur 1.
Het onderliggende mechanisme wordt gevormd door Constraint Generating Procedures (Holland, 1998) die op basis van non-lineaire, vaak circulaire causaliteit een multiplier-effect teweegbrengen: veranderingen in het ene subsysteem hebben gevolgen voor het andere subsysteem, wat vervolgens weer effecten heeft in het oorspronkelijke subsysteem etc. Uiteindelijk kan dit generatieve principe tot onvoorziene sprongen leiden, zowel in kwantitatieve als kwalitatieve zin. Een sprekend voorbeeld hiervan is het Butterfly-effect van (de meteoroloog) Lorentz.
De pragmatische benadering, en vooral de daarbij behorende verklarings-sprongen, vormen de kern van ons wetenschappelijke betoog. Dit betoog wordt dan ook stapsgewijs uitgewerkt in hoofdstuk 2. Hier beperken we ons in het kader van de legitimatie van ons onderzoek tot een korte toelichting op de wisselwerking tussen individuele psychologische eigenschappen als een creatieve mindset en de impact daarvan op de maatschappelijke ordening. Dat is inhoudelijk relevant omdat we met Rotmans (ref.) stellen dat er maatschappelijk en wetenschappelijk gezien sprake is van een dringende en grote behoefte aan duurzame systeeminnovatie. Die innovatie wordt echter tegengewerkt door een tekort aan kennis over, en toepassing van een creatieve manier van probleemoplossen. In het verlengde daarvan, of eigenlijk daaraan voorafgaand, is er behoefte aan het ontwikkelen van een verklaringsmodel voor creativiteit als proces. Meer concreet gaat het in dit onderzoek dus om het verhelderen van wat nu wel wordt samengevat met het containerbegrip 'de creatieve mindset van kenniswerkers'.
Meer weten? Zie Aanleiding, legitimatie etc.